Voor het vierde jaar op rij laat de Leidse regio positieve economische groeicijfers zien. Dat blijkt uit Index071 (editie 2017/2018), die is opgesteld door bureau Blaauwberg in opdracht van Economie071. De groei komt vooral voor rekening van het life sciences cluster en van de activiteiten die daar direct mee samenhangen. Het medisch-biologische cluster zorgt voor stabiliteit en tilt de Leidse regio boven het landelijk gemiddelde uit. De rest van de economie vertoont een rustig beeld. Geografisch is de groei niet gelijkmatig verdeeld. Banen en bedrijven trekken naar het centrum van de regio: naar Leiden en in iets mindere mate naar Oegstgeest. Op andere plekken is sprake van stabilisatie of zelfs lichte krimp. De indexcijfers rondom het middelbaar beroepsonderwijs laten een zorgpunt zien. Er dreigt een tekort aan goed opgeleide MBO-ers. Om dit verder in beeld te brengen is er een aparte scan uitgevoerd in een arbeidsmarkt special.
De index meet niet de effectiviteit van het gezamenlijke beleid. Daar zijn andere instrumenten voor. De index draagt wel materiaal aan om te discussiëren over de ontwikkeling van de regio. De index laat zich uitdrukken in een eenvoudig eindcijfer. Het voordeel van dat cijfer is het beeldende vermogen: het is een metafoor voor iets heel ingewikkelds als het functioneren van een gebied met 270.000 inwoners. Het nadeel is dat cijfers hun eigen leven gaan leiden. Daarom merken we – net als bij de eerdere edities – weer op dat de index niet het slot, maar het begin van de debat is over hoe het met de Leidse regio gaat.
Groei in de kernstad
De beweging naar het centrum van het 071-gebied zien we nu voor het eerst, maar blijkt te passen in een landelijke en zelfs internationale trend. Kennisinstellingen, hoger onderwijs en ‘stuwende bedrijvigheid’, dit zijn bedrijven die hun producten of diensten afzetten buiten een regio, clusteren zich in een handvol steden. Jonge, hoogopgeleide mensen trekken vervolgens naar deze steden voor een baan en/of opleiding. Groei in de kernstad is echter geen garantie op succes voor de omliggende regio of voor het lokale mkb. Zo bezien ligt er voor de Leidse regio een taak om het succesvolle life sciences cluster nog meer te verknopen met de rest van de economie en de regio.
Stijgende lijn houdt aan
De Index071 meet de gezamenlijke economische vooruitgang binnen de 071-gemeenten: Katwijk, Leiden, Leiderdorp, Oegstgeest, Voorschoten en Zoeterwoude. De vorderingen zijn sinds het basisjaar 2012 gemeten. Dat jaar krijgt het indexcijfer 100. De groei in volgende jaren valt af te lezen aan een hoger of lager cijfer. Voor 2017 komt het indexcijfer uit op 117. Een groei dus van 17 indexpunten. Het indexcijfer is opgebouwd uit 37 verschillende meetpunten die verdeeld zijn over de vijf thema’s van de economische agenda: life sciences & health, ondernemerschap en jong talent, onderwijs en arbeidsmarkt, vestigingsklimaat en regiomarketing. De uitgave van de Index071 gaat dit jaar gepaard met de uitgave van een ‘Arbeidsmarkt special’. Beide documenten zijn stevig met elkaar verweven.
Arbeidsmarkt special
De Index geeft een globaal overzicht van de economische vooruitgang binnen de 071-regio. In de ‘arbeidsmarkt special’ is meer te vinden over onder meer: de ongelijke banengroei, het tekort aan technisch personeel, de opmars van zzp’ers, de invloed van robotisering op de arbeidsmarkt en de zorg voor arbeidsgehandicapten.
Globaal beeld per thema
Life Sciences & Health
Opnieuw een goede ontwikkeling met een stijging van 117 naar 121 indexpunten.
De werkgelegenheid groeit, het aantal bedrijven neemt toe evenals het aantal studenten met een gerelateerde opleiding.
We hebben in de voorgaande edities van de Index al gewezen op het anticyclische karakter van het sciencecomplex. Het cluster is in een economisch magere periode bijzonder snel gegroeid. Kenmerkend is de groei van het aantal banen bij bedrijven op het Bio Science Park. Tussen 2008 en 2015 heeft zich daar een verdubbeling voorgedaan. Nu het economisch tij is gekeerd blijft de motor draaien. Ruim 18.000 personen hebben een baan op of rondom het Bio Science Park. En er wordt nog steeds gebouwd aan de westzijde van het park. Er wordt daarom nog een groei voorzien naar circa 27.000 arbeidsplaatsen in 2025.
Ondernemerschap en jong talent
Wederom een groei van 5 indexpunten van 115 naar 120.
Er is een groei van het aantal startende ondernemers en bedrijven met één werknemer. In vijf jaar tijd is het aantal zzp-ers in de regio met circa 4.000 personen toegenomen. Dat is een groei van 30%. Het aantal hoogopgeleiden is in afgelopen bovenmatig gegroeid en laat nu een stabilisatie zien.
Het Leidse clustereffect is op dit thema – evenals bij het life sciences thema – sterk zichtbaar. De Leidse regio slaagt erin om veel jonge talentvolle mensen aan te trekken die hier komen wonen, leren en werken. Bovendien lukt het om veel van deze nieuwkomers voor langere tijd aan de regio te binden. Veel is te danken aan de prestaties van het life sciences complex in Leiden/Oegstgeest.
Onderwijs-arbeidsmarkt
De score blijft gelijk op 105 indexpunten.
De positie van het middelbaar onderwijs staat in hoogopgeleide regio’s zoals 071 permanent onder druk door het hoge verwachtingsniveau van bedrijven en instellingen. In Nederland geldt een diploma van minimaal mbo niveau 2 als een startkwalificatie op de arbeidsmarkt. In het hoog-competitieve Amsterdam is daar al weinig vraag naar. Zelfs mbo niveau 3 is voor veel bedrijven niet voldoende. Ook Leiden lijkt daar in zekere zin naartoe te groeien.
Positief is de stijgende lijn van mbo leerlingen die doorstromen naar een hbo opleiding.
Vestigingsklimaat
Dit mandje laat een stijging zien van 102 naar 109 indexpunten.
De banengroei en leegstandsdaling komt geheel en al voor rekening van Leiden in combinatie met het Oegstgeester deel van het Bio Science Park. In de andere gebieden is in de meeste gevallen zelfs sprake van een negatieve trend. We gaan in de quickscan arbeidsmarkt uitvoeriger in op deze beweging naar het ‘centrum’.
Ook sectoraal gezien is de winst van afgelopen jaar niet gelijkmatig verdeeld. De kennisintensieve bedrijvigheid en horeca staan in de plus. De verzorgende bedrijvigheid staat over het algemeen in de min: de bouw, de niet-academische zorg en detailhandel (althans in arbeidsplaatsen).
Regiomarketing
Dit mandje laat een groei zien van 119 naar 123 indexpunten.
In het afgelopen jaar is de ‘bezoekers economie’ wat stilgevallen na een paar jaren van uitbundige groei. De gelijktijdige verbouwing van een aantal Leidse musea heeft daar het nodige mee te maken. Dat het toch drukker is geworden in 071 heeft vooral te maken met de groei van het aantal bewoners. Vooral de ‘expats’ weten de regio steeds beter te vinden. Niet voor het eerst zien we nadrukkelijk het effect van een bloeiend life sciences cluster in de cijfers terug. Opnieuw een onderbouwing voor het internationale karakter van de 071-regio. Dit past ook bij de stijging van het aantal overnachtingen in logiesaccommodaties.