Ruimtelijke Ontwikkelingsmaatschappij bedrijventerreinen (ROM-B)

Aanleiding en doel samengevat

Met de ROM-B kunnen we de ruimte op bedrijventerreinen beter benutten door verdichten, ophogen en verplaatsen van panden.
Tegelijkertijd kan verduurzaming en het moderniseren van verouderd vastgoed worden opgepakt, tezamen met maatregelen voor energietransitie, vergroenen en klimaatadaptatie.
Dit levert brede welvaart op waarvan de hele regio profiteert.
We hechten veel belang aan ruimte voor bedrijvigheid. Wellicht moet daarvoor op termijn breder gekeken worden dan naar bestaande terreinen. We beginnen nu voortvarend met het beter benutten van die bestaande terreinen.
De doelstelling van de ROM-B sluit aan bij de ambities van Rijk en provincie om beschikbare ruimte voor bedrijventerreinen beter te benutten en toekomstbestendig te maken.
Samenwerking met de provincie en het Rijk is dan ook essentieel om de ambities te realiseren.

Verdichten, verduurzamen, vergroenen

Bij onze samenwerking op het vlak van de bedrijventerreinen in de Leidse regio, inventariseren we de mogelijkheden voor een Ruimtelijke Ontwikkelingsmaatschappij Bedrijventerreinen (ROM-B). De ROM-B stelt ons in staat om de economie van de Leidse regio toekomstbestendig te maken. Via verdichten, verduurzamen en vergroenen van de terreinen. Dit zorgt voor een balans tussen wonen en werken en levert een belangrijke bijdrage aan brede welvaart. Haalbaarheidsonderzoek maakte in 2024 duidelijk dat hiervoor volop steun en draagvlak is bij gemeenten en vertegenwoordigers van het bedrijfsleven in de Leidse regio. Vervolgens zijn de gemeenten samen met ondernemers(organisaties) verder gegaan met het verkennen van de mogelijkheden voor een dergelijke ROM-B.

‘De ROM-B stelt ons in staat om de regio economisch toekomstbestendig te maken en een groene en duurzame werkomgeving te realiseren voor ondernemers en werknemers. Daarmee dragen we bij aan brede welvaart en een duurzame toekomst voor onze kinderen’.

Toekomstbestendige economie

Met de ROM-B wil Economie071 de uitdagingen op het gebied van ruimtegebruik, duurzaamheid en infrastructuur effectiever aanpakken. Met name in een regio waar geschikte bedrijfsruimte schaars is, biedt de ROM-B mogelijkheden om de planontwikkeling vlot te trekken. Ook kan de ROM-B op termijn – waar mogelijk – bijdragen aan de realisatie van nieuwe bedrijventerreinen door gebieden met nu nog een andere functie te transformeren. Verduurzaming en het ondersteunen van energietransities kunnen daarin worden meegenomen.

De ROM-B kan verder ook een rol spelen bij het hard maken van zachte plancapaciteit.

Zachte plancapaciteit verwijst naar plannen die nog niet definitief zijn. Dit kunnen plannen zijn die in een vroege fase zitten, nog niet volledig juridisch vastliggen, of waarvoor financiering en concrete uitvoering nog onzeker zijn.
Hard maken betekent dat deze plannen concreter en uitvoerbaar worden. Dit kan door planologische procedures te doorlopen, juridische vastlegging, financiering, vergunningen of andere stappen die de realisatie dichterbij brengen.
De ROM-B kan een actieve rol spelen in het omzetten van vage of voorlopige plannen naar concrete, uitvoerbare projecten. Dit kan bijvoorbeeld door investeringen aan te trekken, samenwerking te stimuleren of besluitvorming te versnellen.

Met de ROM-B versterken we de Leidse regio én de Zuid-Hollandse economie

De ROM-B in begrippen

Om de mogelijke werking van de ROM-B goed te kunnen begrijpen zijn de volgende begrippen van belang.

Instrument: De ROM-B is bedoeld als instrument om ruimtelijke en economische doelen te bereiken. In dit geval het ontwikkelen van bedrijventerreinen en het herstructureren van verouderde gebieden.
Samenwerkingsverband: De ROM-B zou kunnen worden ingericht als een samenwerkingsverband tussen verschillende partijen, zoals gemeenten, provincie, bedrijven en kennisinstellingen. Zo’n samenwerking zorgt ervoor dat de verschillende belangen en expertisegebieden worden gebundeld om gezamenlijke doelen te bereiken.
Het is bedoeld als een zelfstandige organisatie die kan investeren in projecten. Gemeenten zijn dan aandeelhouder. Dit betekent dat de ROM-B zelf beslissingen kan nemen over waar en hoe middelen worden ingezet om de gewenste ruimtelijke en economische ontwikkelingen te realiseren.
Het is voorzien dat de ROM-B gebruik gaat maken van een revolverend fonds als financieel instrument: Dit houdt in dat de middelen die worden geïnvesteerd in projecten, na verloop van tijd (grotendeels) terugvloeien naar het fonds. Dit geld kan vervolgens opnieuw worden geïnvesteerd in nieuwe projecten, waardoor een duurzame financieringscyclus ontstaat.

Projectenpijplijn

Eind 2024 hebben gemeenten en ondernemers(organisaties) de projectenpijplijn in kaart gebracht. Dit is een zo actueel en compleet mogelijk overzicht van kansen en uitdagingen op bedrijventerreinen met als doel ruimtewinst creëren. Daaruit kunnen de eerste pilotprojecten starten. Ook is begonnen met de zogenoemde kwartiermakersfase. Deze stappen behoren tot de verkenning. Er is in dit stadium nog geen sprake van een ROM-B organisatie.

Uit de zeven projecten van de projectenpijplijn zijn vier bedrijventerreinen gekozen om mee aan de slag te gaan: ’t Heen in Katwijk, de Waard in Leiden, Dobbewijk in Voorschoten en Grote Polder in Zoeterwoude.
Momenteel wordt de laatste hand gelegd aan de inventarisatiefase die een scherper beeld oplevert van de uitdagingen en kansen op deze bedrijventerreinen en is gestart met de quick scan die dieper ingaat op de meest kansrijke projecten met aandacht voor investeringen en behoefte voor herontwikkeling.
Daarna volgt het opstellen van business cases voor de rollende start (zie hierna).

‘Ruimte voor bedrijventerreinen vraagt om samenwerken én daadkrachtig handelen’

Rollende start

Projectenpijplijn en quick scan fungeren als een ‘rollende start’ met een aantal pilot projecten, bedoeld om ervaring op te doen en inzicht te krijgen in de ruimtelijk economische behoeften binnen de regio. Deze rollende start of pilotfase helpt bij het inschatten van de benodigde middelen voor toekomstige besluitvorming en verantwoording.

‘De ROM-B is een essentieel instrument voor duurzame groei en draagt bij aan de ontwikkelingswens van Zuid-Holland om economisch koploper te worden’.

Kwartiermakersfase

Inmiddels is de kwartiermaker op 1 maart gestart. Het doel van de kwartiermakersfase is het voorbereiden van de besluitvorming over de oprichting van de ROM-B. Van de kwartiermaker verwachten we alle noodzakelijke voorbereidingshandelingen voor dit besluit. Hierdoor kunnen colleges en raden binnen Economie071 goed geïnformeerd een afweging maken en besluiten over hun deelname aan de ROM-B. De kwartiermaker geeft inzicht in zaken als doel, scope, organisatie, vereiste financiële middelen, benodigde investeringen en kritische succesfactoren.

Paul Vismans gestart als kwartiermaker ROM-B

Benodigde budgetten

Beoogd wordt om tijdig, voor de begrotingsbesprekingen binnen de Economie071 gemeenten, een eerste beeld te hebben van de benodigde budgetten voor de ROM-B als een revolverend fonds, zodat daarmee in de komende meerjarenramingen van gemeenten rekening kan worden gehouden.

Decentrale overheden kunnen steun verlenen aan een revolverend fonds. Bij zo’n fonds is het de bedoeling dat de middelen die worden geïnvesteerd (grotendeels) weer terugvloeien en opnieuw kunnen worden ingezet.

Projectbezoek

Naast het informeren van betrokken partners en gemeenteraden is het de bedoeling om een informatiebijeenkomst te organiseren waarbij een projectbezoek, zoals aan ROM Drechtsteden, inzicht kan bieden in de werkwijze van de ROM-B.

‘De tijd om in actie te komen is nu. Samen met de provincie, het Rijk en onze partners in de regio willen we een duurzame economische toekomst realiseren die Zuid-Holland op de kaart zet als voorbeeldregio’.

Besluitvorming en planning

Besluitvorming over de oprichting van de ROM-B door de gemeenteraden van de Economie071 gemeenten zal naar verwachting plaatsvinden in het najaar van 2025.

Opschaling naar Holland Rijnland

De ROM-B is een prioritair project binnen de Regionale Investeringsagenda (RIA) van Holland Rijnland. Daarbij gaat het in eerste instantie om een zogenoemd P3-project (onderzoek). Bij positief besluit leidt het onderzoek tot het uitwerken van een businessplan resulterend in een P2-project (ontwikkelproject) gericht op realisatie van een P1-project (investeringsproject). In eerste instantie trekken de gemeenten van Economie071 het ROM-B-project, hopelijk aangevuld met financiële steun van Holland Rijnland. Besluitvorming hierover moet nog plaatsvinden. Hierbij wordt mogelijke opschaling naar Holland Rijnland niveau meegenomen in de opdracht.