Mijn inspiratie voor het onderwerp Circulaire Economie ontleen ik vooral aan de natuur. Op een studiereis naar/in het Krugerpark met experts op het gebied van Biomimicry (leren van de natuur zie ook www.biomimicrysa.co.za) heb ik het begrip circulariteit in verschillende verschijningsvormen mogen bestuderen. Omdat de natuur een R&D van 3,5 miljard jaar kent ben ik kritisch op de wijze waarop thans – op sommige plekken – het begrip Circulaire Economie wordt ingevuld. Het recyclen van plastic bijvoorbeeld, heeft volgens mij niets te maken met circulariteit, maar alles met een ‘liniair +’ benadering en een soort feel good mechanisme ‘wij doen ook mee’, ‘wij doen in elk geval ons best’.
Circulariteit begint bij het ontwerp
Ik zie circulariteit als een dynamisch, ruimtelijk en qua tijd drie-dimensionaal concept. Circulariteit begint bij de basis, bij het ontwerp. Dat illustreer ik aan de hand van een oesterschelp. Die ontstaat uit een minuscule cel, groeit binnen een bepaalde context, een limitatief aantal ingrediënten bevat en aangevuld is met zuurstof en zonlicht. De schelp is van binnen zo glad als een baby huid, aan de buitenkant ruw. Toch zijn het dezelfde ingrediënten, alleen in iets andere mix. Binnenin zit een weekdier. Alleen met brute kracht is een oester te openen en te consumeren.
Een oesterbank draagt bij aan het schoonmaken van het omringende water, het zorgt voor schuilplaatsen voor andere dieren en draagt daarmee bij aan biodiversiteit. En, als het weekdier doodgaat fungeren de schelpen als decoratie, of worden fijngemalen door de bewegingen in het water, met als restproduct….. schelpenzand oid. Circulariteit in optima forma!
Haal voorbeelden uit de natuur
Mijn pleidooi is dan ook om in brede zin inspiratie en voorbeelden uit de natuur te halen. Er zijn tal van (ook economisch) interessante oplossingen. Bij circulaire economie horen ook specifieke vaardigheden, een nieuwe kijk op de zaken, nieuw leiderschap. Gezaghebbende partijen als het World Economic Forum, de Boston Consulting Group en ook anderen, hebben een aantal vaardigheden gedefinieerd bijv. ‘Skills 2022‘. Daarbij gaat het om o.a. creativiteit, originaliteit, design, emotionele intelligentie e.d. Geen wereldschokkende vaardigheden, maar wel op de achtergrond geraakt door de dominantie van het lineaire denkmodel. Wellicht bood Einstein inspiratie voor Skills 2022 door zijn uitspraak: ‘The true sign of intelligence is not knowledge but imagination’.
Skills 2022
Op basis van ‘Skills 2022’ organiseer ik samen met wetenschappers en ondernemers uit Gdansk e.o een ervaringsgerichte Masterclass voor leidinggevenden, beleidsmakers en anderen die bezig (willen) zijn met Circulaire Economie. Dat vindt plaats in februari 2019, in Gdansk (PL).
In een samenhangend geheel van (management-) theorieën, natuurlijke principes en leiderschapsprincipes geven wij handvatten voor het ontwikkelen van die ‘skills’. Met specifieke (en ook nog leuke) oefeningen werken we aan ‘awareness’ voor omgevingsfactoren, aanpassen aan verandering, creativiteit, flexibiliteit enz. Onder andere zullen wij de verschillen laten voelen tussen een lineaire situatie en de dynamiek van circulariteit.
Zou er ook belangstelling zijn voor zo’n Masterclass in de Leidse regio en/of Economie071 verband? En zijn er nog meer mensen in deze regio actief op het gebied van Biomimicry?
Ad Faasse, senior sustainability consultant IBI2, docent, bestuurder energie-coöperatie